Hoe het niet moet

De verschillende elementen van een pagina staan verspreid over de hele pagina, zonder enige visuele samenhang. Opsommingen springen erg ver in. Soms wordt er voor een opsomming gewoon een streepje getikt, waardoor de tekst van de tweede regel begint op dezelfde positie als het streepje en het effect van de opsomming verloren gaat. Titels staan gecentreerd op de pagina. Hierdoor ontstaan te veel denkbeeldige verticale lijnen in een pagina, wat de bladspiegel onrustig maakt.

Hoe het niet moet

Wat kan er beter?

• De titels staan gecentreerd
  Tekst centreren lijkt een veilige optie: de tekst staat keurig in het midden van de pagina. Die optie heeft twee nadelen. Ten eerste ontstaan hierdoor veel denkbeeldige verticale lijnen aan de start van elke titel, wat voor een onrustige bladspiegel zorgt. Ten tweede is er geen visuele samenhang tussen de titels onderling of tussen de titel en de tekst waar hij bij hoort.
• De opsomming springt te veel in
  Doordat de opsomming flink naar rechts staat, is er weinig visuele samenhang tussen de opsomming en de tekst waar hij bij hoort. Bovendien ontstaat er weer een extra denkbeeldige verticale lijn, wat resulteert in een onrustige bladspiegel.
• De opsomming is niet goed uitgelijnd
  Voor deze opsomming is de functie opsomming niet gebruikt: de schrijver heeft gewoon liggende streepjes getikt voor elk nieuw element van de opsomming. Hierdoor begint elke tweede regel op dezelfde positie als het opsommingsteken, waardoor de opsommingstekens verloren gaan in het geheel. Ook dit creërt een onrustige bladspiegel.

Het principe

Zorg ervoor dat elk element van een pagina visueel in verband staat met een ander element. Trek denkbeeldige verticale lijnen langs het begin van tekstelementen, en links en rechts van grafische elementen. Beperk het aantal denkbeeldige verticale lijnen tot het minimum - al kun je soms mooie resultaten bereiken door titels of nummeringen van titels speels uit te laten springen. First know the rules, then break them.

Toepassingen

• Lijn elementen ofwel links uit, ofwel rechts
  Centreren is bijna altijd een slechte optie. Blokteksten (met strakke lijnen links en rechts) zorgen soms onbedoeld voor extra nadruk op woorden doordat er veel witruimte ontstaat om de regel uit te vullen.
• Laat opsommingen van het eerste niveau uiterst links beginnen
  Lijn de tekst zo uit dat de tweede regel pal onder de eerste letter van de eerste regel begint.
• Lijn opsommingen van het tweede niveau mooi uit met die van het eerste niveau
  Laat opsommingen van het tweede niveau pal onder de eerste letter van de opsomming van het eerste niveau beginnen.
• Pas de uitlijning van bijschriften aan hun positie aan
  Als je bijschriften bij illustraties plaatst, lijn die dan uit langs de bestaande sterk aanwezige lijn van de illustratie. Concreet: lijn de tekst rechts uit wanneer het bijschrift links van de illustratie staat, lijn de tekst links uit wanneer het bijschrift rechts van de illustratie staat.

Het effect

• De visuele samenhang weerspiegelt de inhoudelijke samenhang. Dit maakt je tekst niet alleen aangenamer, maar ook duidelijker om te lezen.
• Ook al staan elementen ver van elkaar, zoals op een titelpagina, toch is er een onzichtbare verticale lijn die de elementen visueel met elkaar verbindt.
• Je tekst krijgt een meer evenwichtige uitstraling en maakt daardoor een meer professionele indruk.

Het effect

Wat is er veranderd?

• De titels staan allemaal links uitgelijnd.
  Zowel de nummers van de titels als de titels zelf staan tegen dezelfde denkbeeldige verticale lijn. Hierdoor ontstaat visuele samenhang en een meer evenwichtige bladspiegel.
• De tekst staat gelijk uitgelijnd met de titels
  Hier heb je twee opties: ofwel lijn je de tekst gelijk uit met de nummers, ofwel lijn je de tekst gelijk uit met de tekst van de titels. De laatste optie is niet alleen speelser, ze is ook gebruiksvriendelijker. De lezer vindt de nummers gemakkelijk terug als hij een specifiek onderdeel opzoekt, en bovendien ontstaat er zo meer witruimte. Hierdoor ademt de pagina meer en heeft de lezer ruimte om notities te maken als hij dat wil.
• De opsomming staat gelijk uitgelijnd met de tekst
  Doordat de opsommingstekens tegen dezelfde denkbeeldige verticale lijn van de tekst staan, ontstaat er meer visuele samenhang en rust.
• De tekst van de opsommingen staat strak uitgelijnd
  De tekst van de tweede en volgende regels van de opsomming staat pal onder de tekst van de eerste regel. Op die manier staat alle tekst van de opsommingen tegen dezelfde denkbeeldige verticale lijn, waardoor er meer samenhang en rust ontstaat.